Cách đây vài năm, có lẽ bạn còn cảm thấy có quá nhiều thuật ngữ số theo trào lưu như: Công nghiệp 4.0, Internet Công nghiệp (Industrial Internet of Things – IIoT), Chuyển đổi số (Digital Transformation), MarTech (Công nghệ Tiếp thị), v.v. Tuy nhiên, sau những tác động liên tiếp từ nhiều biến động lớn như đại dịch COVID-19, sự tách rời chuỗi cung ứng Mỹ-Trung, cuộc chiến Nga-Ukraine, và khủng hoảng nguyên liệu thô/năng lượng, những thuật ngữ kỹ thuật số này lại chính là cơ hội để chúng ta tư duy lại về những quan điểm và phương pháp mới cho việc phục hồi kinh tế và chuyển đổi mô hình kinh doanh.
“Chuyển đổi Song sinh” (Twin Transformation) hay “Chuyển đổi kép” (Dual Transformation) là khái niệm về chuyển đổi số tại châu Âu do Liên minh châu Âu (EU) đề xuất vào cuối năm 2021. Cũng trong năm 2021, báo cáo của “Công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi Khí hậu” (UNFCCC) đã chỉ ra rằng, theo xu hướng phát thải carbon hiện tại, nhiệt độ toàn cầu vào năm 2030 sẽ tăng 2,7 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp, vượt xa mục tiêu không quá 1,5 độ C được đặt ra trong “Hiệp định Paris”. Tổng thư ký Liên Hợp Quốc cho rằng việc thất bại trong nỗ lực giảm phát thải đang đẩy thế giới vào “con đường thảm họa”; Ngân hàng Thế giới (World Bank) còn dự đoán rằng đến năm 2030, sẽ có 210 triệu người trên toàn cầu buộc phải di dời do các vấn đề liên quan đến khí hậu. Do đó, Hội nghị thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc năm 2021 (COP26) đã thông qua mục tiêu giảm 45% lượng khí thải carbon vào năm 2030.
Tuy nhiên, trong bối cảnh hậu đại dịch COVID-19, khi mà việc phục hồi kinh tế là vô cùng cấp thiết, làm thế nào chúng ta có thể “gánh vác” chi phí cho quá trình chuyển đổi xanh và bền vững? Chương trình Châu Âu Kỹ thuật số (Digital Europe Programme) của EU đã đưa ra khái niệm “Chuyển đổi Song sinh”, với mục tiêu thông qua công nghệ số, một mặt hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, mặt khác đồng thời đạt được các mục tiêu xanh và bền vững.
Một báo cáo nghiên cứu do Accenture ủy thác cho công ty Bitkom (Hiệp hội Kỹ thuật số của Đức) thực hiện đã chỉ ra rằng, số hóa đồng thời giúp giảm thiểu carbon trong nhiều lĩnh vực khác nhau như sản xuất, giao thông vận tải, xây dựng, môi trường làm việc và thương mại. Đồng thời, báo cáo cũng nhấn mạnh rằng việc tích cực số hóa trong ngành sản xuất càng mang lại hiệu quả cao hơn trong việc giảm thiểu carbon. Số hóa không chỉ giúp thực hiện chuyển đổi số, dẫn dắt doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao hiệu quả, nâng cấp sản phẩm dịch vụ và chuyển đổi mô hình kinh doanh, mà còn có thể hỗ trợ doanh nghiệp hướng tới các mục tiêu quản trị ESG.
▷ Đọc thêm: ESG là gì?
Ảnh: Nghiên cứu mối quan hệ giữa số hóa và giảm phát thải carbon
Vậy, làm thế nào để tận dụng công nghệ nhằm thực hiện đồng thời quá trình chuyển đổi kép: vừa chuyển đổi số, vừa hướng tới quản trị xanh bền vững theo tiêu chuẩn ESG? Trên thực tế, đã có nhiều trường hợp điển hình đáng để chúng ta học hỏi:
❖ Giám sát năng lượng tòa nhà số, nâng cao hiệu quả năng lượng: Schneider Electric đã sử dụng các tấm pin mặt trời và triển khai hơn 1.000 thiết bị IoT và cảm biến để thực hiện quản lý năng lượng ở cấp độ chi tiết (fine-grained management) và tối ưu hóa chiến lược theo thời gian thực, giúp tòa nhà đạt hiệu quả năng lượng cao gấp 9 lần so với mức trung bình của các tòa nhà văn phòng lớn trên toàn cầu. Hệ thống năng lượng này cho phép giám sát và kiểm soát trạng thái của bất kỳ hệ thống năng lượng nào trong tòa nhà theo từng phút, đồng thời tổng hợp và phân tích sâu hơn dữ liệu từ tất cả các cảm biến và đồng hồ đo, cũng như nhanh chóng phân tích dựa trên các chỉ số liên quan của hệ thống năng lượng.
▹ Công nghệ số chủ yếu được áp dụng bao gồm: thiết bị tại hiện trường, thiết bị cảm biến IoT, hệ thống/đồng hồ điện thông minh, hệ thống quản lý năng lượng kỹ thuật số, hệ thống quản lý năng lượng/lưới điện vi mô (microgrid), và các dịch vụ phần mềm trên nền tảng đám mây.
Ảnh: Nhà máy số phát triển bền vững (Nguồn: Arcelik)
❖ Giám sát thiết bị tại hiện trường sản xuất, giảm tiêu thụ năng lượng: Một nhà máy sản xuất máy giặt tại Romania đã triển khai một hệ thống đo lường và thu thập dữ liệu tiên tiến, bao gồm: 245 máy phân tích năng lượng, 9 đồng hồ đo khí gas tự nhiên, 42 đồng hồ nước, 68 đồng hồ đo nhiệt, 62 đồng hồ đo lưu lượng khí nén và nhiều loại cảm biến khác nhau (ánh sáng ban ngày, nhiệt độ, CO2). Ngoài ra, nhà máy cũng thu thập dữ liệu về số lượng sản phẩm, thông tin về thời gian hoạt động của thiết bị, và các thông số của quy trình sản xuất (như nhiệt độ bạc lót, góc trục khuỷu, nhiệt độ và lưu lượng hệ thống thủy lực), sau đó truyền đến Hệ thống Điều hành Sản xuất (MES). Bằng cách sử dụng dữ liệu về sản lượng và thông tin tiêu thụ năng lượng của thiết bị, nhà máy đã áp dụng các phương pháp phân tích dữ liệu để giảm mức tiêu thụ năng lượng trên mỗi sản phẩm. Nhờ đó, nhà máy này có thể giảm 540 tấn khí thải carbon mỗi năm. Thêm vào đó, bằng cách tận dụng nhà máy xử lý nước thải và hệ thống thu gom nước mưa, mỗi năm nhà máy có thể tái chế một lượng nước tương đương với lượng tiêu thụ của một hộ gia đình trong 30 năm.
▹ Các công nghệ số chủ yếu được nhà máy này sử dụng bao gồm: phân tích dữ liệu, trực quan hóa dữ liệu, các phương pháp phân tích dữ liệu và công nghệ IoT.
❖ Tối ưu hóa hiệu quả cảng thông minh, giảm lượng khí thải carbon: Cảng Rotterdam là một trong những cảng lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, dù hoạt động kinh doanh liên tục tăng trưởng, cảng lại không có thêm không gian để mở rộng, đồng thời phải tìm cách giảm 95% “dấu chân môi trường” (environmental footprint) vào năm 2050. Cảng Rotterdam đã tận dụng IoT, công nghệ điện toán biên (edge computing) và các mô hình phân tích dữ liệu để tối ưu hóa việc lập kế hoạch hải trình và thời gian cập bến của tàu thuyền. Qua đó, cảng đã nâng cao hiệu quả sử dụng nhiên liệu, tiết kiệm chi phí, giảm phát thải carbon và cải thiện chất lượng không khí. Nhờ công nghệ số IoT, cảng này dự kiến sẽ giảm 50% lượng khí thải carbon vào năm 2030.
❖ Tính toán khí thải carbon trên nền tảng đám mây, đo lường hiệu suất carbon của chuỗi cung ứng: Công ty DHL đã phát triển Bảng điều khiển GoGreen Carbon (GoGreen Carbon Dashboard), cho phép các doanh nghiệp khách hàng theo dõi và phân tích hiệu suất phát thải carbon của các đối tác logistics và đội xe vận tải. Đồng thời, công cụ này cung cấp khả năng tính toán và gợi ý các lựa chọn tối ưu về phương thức vận chuyển, kích thước hàng hóa, v.v., để giảm thiểu khí thải carbon. Điều này giúp doanh nghiệp hướng tới việc giảm thiểu khí thải trong toàn bộ vòng đời sản phẩm và thúc đẩy các đối tác logistics cùng giảm lượng khí thải của họ.
Các công nghệ số như cảm biến, thiết bị IoT, điện toán đám mây, phân tích dữ liệu trực quan, và tối ưu hóa bằng trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, mà còn giúp đạt được các mục tiêu quản trị xanh bền vững theo tiêu chuẩn ESG như giảm phát thải carbon và quản lý hiệu quả năng lượng.
Quá trình Chuyển đổi Song sinh hay Chuyển đổi Kép mang lại hiệu quả kép này đã bắt đầu. Bạn đã sẵn sàng chưa? Bạn muốn biết công ty của mình nên bắt đầu từ đâu? Gợi ý bạn có thể sử dụng công cụ «Bảng đánh giá việc thực thi quản lý phát thải carbon của doanh nghiệp theo tiêu chuẩn ESG» để đánh giá định hướng cho công ty của mình.