Sau khi tái đắc cử năm 2024, chính quyền Trump đã áp dụng thuế cơ sở 10% lên hàng hóa toàn cầu và kèm thêm thuế đối ứng với khoảng 60 quốc gia, làm chao đảo chuỗi cung ứng. Doanh nghiệp cần làm gì để nâng cao hiệu suất sản xuất, giảm chi phí, đồng thời thúc đẩy nâng cấp thương hiệu và phát triển bền vững nhằm duy trì năng lực cạnh tranh toàn cầu?

Tác động đa chiều từ chính sách thuế đối ứng

Sau khi tái đắc cử năm 2024, chính quyền Trump chính thức áp dụng thuế cơ sở 10% lên hàng hóa toàn cầu, kèm thuế đối ứng 32% đối với sản phẩm Đài Loan. Động thái này không chỉ làm chao đảo chuỗi cung ứng, mà còn đặt ra bài toán sống còn cho các doanh nghiệp phụ thuộc vào thị trường Mỹ và Trung Quốc, khiến nhiều doanh nghiệp lâm vào tình thế tiến thoái lưỡng nan.

03 trụ cột chiến lược của doanh nghiệp Đài Loan

Trước “cơn bão thuế quan”, các doanh nghiệp Đài Loan đã không khuất phục, mà ngược lại còn đột phá ngoạn mục nhờ nâng cấp công nghệ và ứng biến linh hoạt. Ba chiến lược then chốt giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn bao gồm:

a. Chuyển dịch địa chính trị: Từ “Trung tâm” sang “Đa cực”

• Tái định vị nhà máy: Không phụ thuộc vào một thị trường duy nhất, mà mở rộng sang Đông Nam Á để phân tán rủi ro và hưởng ưu đãi CPTPP.
• Mở rộng thị trường: Tăng tỷ trọng xuất khẩu sang EU (theo EVFTA) và Mexico (USMCA)

b. Sản xuất thông minh: Công nghệ là lợi thế cạnh tranh

• Digital Twin: Mô phỏng toàn bộ quy trình sản xuất, giảm 20% thời gian chết
• AI Predictive Maintenance: Dự báo lỗi thiết bị trước 72h, nâng OEE lên 85%

c. Nâng cấp thương hiệu: Từ OEM đến Global Brand

• Đầu tư R&D: Tăng 15% ngân sách cho phát triển linh kiện bán dẫn và pin xe điện, duy trì vị thế không thể bị thay thế trên thị trường toàn cầu.
• Chứng nhận ESG: Tích cực triển khai sản xuất xanh và quản lý năng lượng thông minh, phù hợp với xu hướng bảo vệ môi trường toàn cầu, đạt chuẩn ISO 50001.
  

Góc nhìn từ Việt Nam: Bài học kinh nghiệm và chiến lược ứng phó

Trước mức thuế đối ứng lên tới 46%, doanh nghiệp Việt cần lưu tâm và thực hiện các chiến lược cấp tốc để chớp lấy cơ hội cải tổ và tối ưu hóa quy trình kinh doanh nhằm duy trì sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu:

a. Tối ưu hóa C/O và Hiệp định thương mại

• Giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ.
• Khai thác RCEP/CPTPP: Tận dụng quy tắc “hàm lượng khu vực” để khai thác tối đa các hiệp định thương mại.
• Số hóa quản lý C/O: Sử dụng ERP tích hợp AI, đảm bảo tính nhất quán và chính xác của các quy trình giấy tờ, từ đó nâng cao uy tín sản phẩm trên thị trường quốc tế.

b. Thách thức khác nhau theo quy mô doanh nghiệp

• Kiểm soát lượng phát thải: Thông qua công nghệ tích hợp thiết bị và sự hỗ trợ của cố vấn, kiểm kê được lượng phát thải của tổ chức, hướng đến tính được lượng phát thải trên từng đầu sản phẩm và thực thi một cách chính xác kế hoạch giảm phát thải. Gia tăng sức cạnh tranh trên bàn đàm phán “không chỉ riêng chi phí” trong kỷ nguyên ESG.
• Vòng đời sản phẩm tuần hoàn: Tăng cường sử dụng nguyên liệu tái chế.
  

c. Ứng dụng công nghệ để giảm chi phí

• Sử dụng các công cụ AI để dự báo biến động và xu hướng, tối ưu hóa quy trình kho bãi và logistics.
• Xây dựng nền tảng dữ liệu chính xác và tức thời nhằm điều chỉnh linh hoạt kế hoạch sản xuất, giúp giảm thiểu lãng phí và chi phí phát sinh từ nguồn điện và các hạng mục năng lượng khác.

d. Chiến lược “Global” – Toàn cầu hóa trong địa phương hóa

• Xây dựng hệ sinh thái địa phương: như phát triển vùng nguyên liệu dệt may, vùng linh kiện ô tô…
• Đào tạo nhân lực số.

e. Đối phó với chính sách

• Chủ động đăng ký các chính sách miễn thuế (ví dụ đối với linh kiện ô tô) và vận động hành lang thông qua hiệp hội ngành nghề để bảo vệ lợi ích doanh nghiệp.
• Nhận thức rằng không có chính sách ổn định trong bối cảnh thương mại toàn cầu, vì vậy cần chia đều rủi ro khi phụ thuộc vào một thị trường duy nhất – tránh “bom hẹn giờ” gây thiệt hại không lường trước.

Bài học kinh nghiệm từ thị trường quốc tế

Canada đã từng bị Mỹ sử dụng lý do “an ninh quốc gia” để tăng thuế, dẫn đến hậu quả kinh tế đáng kể. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần nhận ra tính bất ổn của chính sách thương mại và không nên ảo tưởng về sự ổn định. Sự đa dạng hóa thị trường và chuỗi cung ứng là bước đi thiết yếu.

Luật sinh tồn

“Kiểm soát chi phí không chỉ là cắt giảm, mà là tái cấu trúc chiến lược”. Chỉ khi Chính phủ, Hiệp hội và Doanh nghiệp cùng chung tay hành động, Việt Nam mới có thể vững tay chèo qua “cơn bão thuế” và mở ra một kỷ nguyên phát triển bền vững.

Việc áp dụng những chiến lược này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm thiểu chi phí và rủi ro mà còn tạo ra những lợi thế cạnh tranh mới trên thị trường toàn cầu. Đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam trở nên mạnh mẽ hơn, hội nhập sâu rộng hơn và phát triển bền vững trong thời kỳ đầy thử thách của kinh tế toàn cầu.